Jólakveðja 2025

I

Finnurðu dálítinn dofa?

Einn daginn mun eflust til rofa

ef safnar þú kröftum

gegn kvölum og höftum.

Gott er sjúkum að sofa.                       

 

II

Væntingar eru út vatnaðar

ef verðmiða snúast um fatnaðar.

Að eltast við „drasl“

er innantómt basl.

Bíða má sér til batnaðar.                     

 

III

Erfiði öllum er gott

enda ber það um vott

stefnumið mýlt.

En streðinu illt                                    

að láta í lekan pott.                              

 

IV

Um það er ekki að fárast

að ævigangan mun klárast.

En oft svo til hagar

að eftirsjá nagar.                                                

Fjör er flestum sárast.                         

 

V

Vinátta sterkur er strengur.

Að stuðningi mikill er fengur

ef allt fer í kekki.

Vantar þó ekki

vini þá vel gengur.                               

 

VI

Ef að til efstu stundar

æviveg keikur skundar

þá öruggast er

að hafa augun hjá sér

því hart bíta konungs hundar.             

 

VII

Sést ef brugðið er Bleik!

Ef böðlast er áfram í reyk!

Í augnabliksfuna

þarf alltaf að muna:

Hóf er best í hverjum leik.                    

 

VIII

Hollt er halla að styðja,

hindrun úr götu að ryðja.

Ef þú ert nær

og um það ert fær,

betra er að iðja en biðja.                      

 

IX

Götur ætíð gangið keik,

Glöð og hnuggin, sterk og veik.

Þó að vel sjáist

um það ekki fáist:

Ellin hallar öllum leik.                         

 

X

Oft sýnist bólsturinn blakkastur,

bjargráðaturninn hvað skakkastur,

og straumröstin hærri,

ef stendur of nærri.

Heima er hundurinn frakkastur.

 

XI

Einstök engin tár

eða brostnar þrár

í heimi hér.

Hefur hver

sín að binda sár.                                 

 

XII

Margt er mannanna mein.

Til bóta er brautin þó bein.

Fyrst: Það þarf

að fá í arf

fleira en auðæfi ein.                             

 

XIII

Bratt er á líf að læra.

Það ljós þarf ungum að færa

að ljósmynda kóðann:

Lengi skal góðan

graut á gólfi hræra.                             

 

XIV

Sértu valtur og veill                             

vittu, þinn er ei feill

ofan að detta

heldur örlagagletta,

því fall er fararheill.

 

XV

Ef að þú efast um sinn

axlaðu frekar þín skinn

og harkaðu‘ af þér,

hér ekkert er

fullreynt í fyrsta sinn.

 

XVI

Er höndin við hjarta þitt köld?

Hífðu frá birtunni tjöld

og allt verður gjallra

því ekki er allra

daga komið kvöld.                               

 

XVII

Þó heiminn sé heilmargt að plaga,

með hugsun margt má laga.   

Ég gefið mér gat

mikinn mat

og marga helgidaga.

 

XVIII

Þó einhver á anda þinn skyggi

undir skín ljóminn þinn dyggi.

Í myrkur flýr bull,

og mundu, að gull

skín, þó á skarni liggi.                         

 

XIX

Við eigum vandratað flest

og á vegunum oft hefur hvesst.

Þó einhver ei bogni

fer hér enginn í logni.

Af misjöfnu börn þrífast best.               

 

XX

Ágirndin áfram keyrir.

Fyrir eyðslu flestir meyrir.

En staldrið nú við

vítt markaðshlið.

Græddur er geymdur eyrir.

 

XXI

Fávisku fátt er til varna

og fljótfærnin, bölvuð a‘tarna.

Þannig heimur er gerður

að höfuðið verður                                            

fótum falli að varna.

 

XXII

Gagnast lítt skyr í skeið

eða skrautleg, ljúffeng sneið

ef þarft ekkert geri,                              

þó að mig beri

hugurinn hálfa leið.

                                  

XXIII

Ljóma af lífi stafar

og lítt hefur orðið til tafar.

Oft má svo vera.

Allir þó bera                                        

eitthvert mein til grafar.

                         

XXIV

Vítt hlaupa sumir um vengin,

vonglaðir, réttu með tengin.

Ef opnum skápinn,

sést í skrápinn.

Amalaus er enginn.                             

 

XXV

Eins og úr helju heimt,

úr huga minningu streymt.

Þegar ljósgeislar fara

leitum við svara.

Betra er geymt en gleymt.

 

XXVI

Mannskepnan háir hildi.

Hver eru lífsins gildi

og siðferðisþrá

þegar að sá

heggur er hlífa skyldi?                                     

 

XXVII

Hress og háttvís mér smeygi

í hárauðar buxur, mig teygi

í bolinn minn víða.

Já, best er að kvíða

ekki ókomnum degi.

 

XVIII

Daglegir flokkadrættir,

drýldnir ruddarnir mættir.

Á flestum má finna

að falsi má linna.

Garður er granna sættir.

 

XXIX

Á mál skal af sanngirni sæst.

Síður ef einn lætur hæst.

Stattu við þitt.

Þekktu og hitt

að flótti er falli næst.

 

XXX

Þekkt er af veraldarveirunum

í vísindarannsóknargeirunum

og alþjóð það sér                                 

að asninn, hann er

auðkenndur á eyrunum.

 

XXXI

Hver sá er kökuna sker

fær kipring í augun á sér.

Einnig vill deila

og eiga það heila

því gleymt er þá gleypt er.                    

 

XXXII

Heyrist oft grobb og gjálfur

gumar um sjálfan sig kálfur.

Sá kappi er enginn

sem klippir á strenginn

né gefur sér gæfuna sjálfur.

 

XXXIII

Margir til metorða teygjast,

að Mammoni líka hneigjast.

En samt, allar stundir,

er siðferðið undir.

Sér lætur hygginn segjast.                   

 

XXXIV

Ef einhver rakar öllu’ að sér

ekkert úr býtum annar ber.

Við reisn að lifa,

í lög þarf skrifa:

Jöfnuður góður allur er.

                                                          

XXXV

Ei kennir ef kulnað er tárið

né kembir, ef visnað er hárið.

Að því gáir:

Ekki tjáir

að búa um banasárið.

 

XXXVI

Dæma orðin dulin.

Dýr eru loforð mulin.

Í sann og veru

sárin eru                                                                     

hættulegust hulin.                                                                 

 

XXXVII

Vor mun fylgja vetri,

varlegt fet, svo metri.

Barnið sér

að biðin er

bráðræðinu betri.                                

 

XXXVIII

Að vera góður og glaður

er gæfa, ef laus við blaður.

Stöðugt að æpa,

er orðhengilsræpa.

Hljóður er hygginn maður.

 

XXXIX

Ef blaut og húmskyggð er heiðin

verður háskaleg fantareiðin

ef aldrei er vægt.

Svo farðu þér hægt.

Greiðfær er glötunarleiðin.

 

XXXX

Ekkert liggi í leynum,

leitum, veltum við steinum.

Sannleika tryggjum

er samfélag byggjum.

Fátt segir af einum.                             

 

XXXXI

Andúð upp vilja keyra,

útlenska niður reyra.

Það fólsku lýsir

því löngum fýsir

eyrun illt að heyra.                              

 

XXXXII

Í dóm nú af drengskap ég legg

deilur um keisarans skegg.

En leikur er patt

ef logið er satt.

Blað skilur bakka og egg.

 

XXXXIII                       

Kannski má stinga á kýlin?

Með kennslu leiðrétta stílinn?

Í Grímsnesi, Súdan

sama er skútan

og jöfn eru bræðra býlin.                     

 

XXXXIV

Tíminn strýkur um strengi,
styrkum höndum – og lengi
órar mann síst
það eitt sem er víst:
-Valt er veraldar gengi-

 

XXXXV

Heyrið mig! Höfum við rödd?

Hvar erum við stödd?

Svo er máldaginn gerður

að í manninum verður

aldrei ágirndin södd.                                        

 

XXXXVI

Þó undan framanum fjari

og fram í gráðið ég stari

þá vonin er heit

og í hjarta mér veit

að kemst þótt hægt fari.

 

XXXXVII

Þó aðdráttaraðferðir þróir

og engu í framhaldi sóir,

eignast vilt allt.

Vita þú skalt:

Ekk’ er allt gull sem glóir.

 

XXXXVIII

Margt hefur mannvonskan hrakið

og margur er stunginn í bakið.

En það boðorð ei efað

að betra er sefað

en illt sem upp er vakið.                      

 

XXXXIX

Sjaldan er sannleikur skýrari,

sókn eftir vindi rýrari

en við hækkandi sól

og hátíðleg jól

því dyggð er gulli dýari.

 

L

Fástu því ekki um amann

við auðævin, völdin og framann.

Veittu gæfuríkt skjól

og gleðileg jól

því maður er manns gaman.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                            

HEYRI HÓFASLÖGIN

Syngja ljúfu lögin

löngum huga í,

titrar gleðitaugin,

tendrar von á ný

er heyri hófaslögin.

 

Sæll í sólar skini

sollinn dagsins flý.

Mann, á vökrum vini,

vekur gola hlý

og frelsi‘ í faxins hvini.

 

Ljós í lund er falið,

lengi að því bý,

ljúft við lækjarhjalið

á leið er hesti sný

sem hefi ungan alið.

 

Við tauminn talar kelinn,

tiplar urð og dý.

Úrg í augum élin,

orkan sýður, því

nú bryður marinn mélin.

 

Í svita gammur glóir,

úr gómi froðuslý.

Skynja hæst þá hóir,

úr hófi aldrei kný.

Um bóga faxið flóir.

 

Heyri hófum stappa

háum meður gný.

Slíkum kostakappa

er kært að gefa frí.

Um hálsinn klárnum klappa.

 

Er eygi, augum gráum,

op úr jarðlífskví,

þá, á himni háum,

helst vil raga ský

á stjörnufáki fráum.

 

 

Áramótakveðja 2024

 

Við gnægtir alls er vært að vera til.

Var vöggugjöfin happakerti’ og -spil?

Þau sem fengu öruggt skjól og yl

af sér geta staðið hríðarbyl.

 

Í norðri loks á himni hækkar sól,

þar haldin eru gleði’ og friðarjól.

En þó er víða helstríð heims um ból,

herja fantar, með sín vígatól.

 

Þegar slær að þræsingur og él,

þankagangur lokast inni’ í skel,

þá er alltaf gott að gera vel,

gleðja aðra, sýna vinarþel.

 

Ef allir vildu þerra tregatár,

tætt og rifin græða innri sár,

lífsins ganga yrði ‘ferð til fjár’

og friðar nyti mannkyn hvert eitt ár.

 

 

Jólakveðja 2024

Blasa við hörmungar heiminum í.

Hvenær gefum við illskunni frí?

Hvað er fallegra’ en friður á jörð?

Hví forðast mannkynið sáttagjörð?

Þurfum við þrautum að valda?

 

Um kúgun og ójöfnuð vitum við vel,

um vonleysi, fátæktar lokuðu skel.

Þó þrotlaust um ævi sé stritað við starf,

stöðugt allsnöktum keisurum þarf

blóðug gjöldin að gjalda.

 

„Meðaltalskaupmáttur mikill“, er sagt,

og í moðsuðu’ um jöfnuð útaf því lagt

en lítið það dugar um mánaðamót

ef matbjörg er þrotin, engin sést bót,

og herðir að krumlan hin kalda.

 

Sá aðeins telst maður sem ætíð er hress

á yfirsnúningi, dæmdur til þess

að fljóta viljalaus meginstraumi’ með,

á móti að róa er ekki vel séð,

í móinn ei vinsælt að malda.

 

Að berjast í nauðum við heiminn er hart,

því hamingju kjósum, að útlit sé bjart.

Á mennina kökunni misjafnt er skipt

og mörg þykka sneiðin með rjóma er typpt,

en enginn þarf á því að halda!

 

Þó „allt sé í heiminum hverfult“ og valt

við hér saman dveljum, þrátt fyrir allt,

svo kynþátta milli byggjum nú brú

og biðjum að kærleikur, von og trú

lifi um aldir alda.

Til Önnu Maríu – 14.08.2024

I

Orð

geta með engu móti

náð

utan um allt

 

II

Engin orð

fá lýst fegurðinni

þegar sólin

skríður upp

á himininn

og speglast

í vatninu heima

 

III

Engin orð

fá lýst fullkomnuninni

í tærri fjallalind

eða bliki

í djúpbláum

augum

 

IV

Engin orð

fá lýst

brumandi

blómknappi

eða brosi

blíðra vara

 

V

Engin orð

fá lýst

fjallasýn

undir heiðum himni

eða hlýjunni

í ástföngnu hjarta

 

VI

Það er gaman

og gott

að vera ungur

og ástfanginn,

leiðast á veg

vitandi

að veröldin

hefur býsnin öll

upp á að bjóða

sem bergja má

endalaust af

með opnum huga,

gjörvri hönd

og hlýju hjarta

 

VII

Þannig ert þú

í pottinn búin

og að þér safnast því

býsnin öll

af heimsins gæðum;

gleði

og góðum stundum

í minningamalinn

 

VIII

Það er gott

og gaman

að vera ástfanginn

og eldast saman,

sitja í innsta hring

og ástvinir

allt um kring

 

IX

„Sól rís,

sól sest“

 

Og þó enginn sé efi

hvort

-aðeins hvenær-

 

fegursta blómið

í beðinu

fölnar og deyr,

 

fagna ber því

 

-hverju sem framtíðin

finna kann upp á-

 

að ferðin hingað

var farsæl

og förunautunum

líklega best

 

Áramótakveðja ’23 – ’24

Vélabrögð af verstu sort í veröldinni

vekja núna sorg í sinni,

sé ei von að þessu linni.

 

Áralöng er óöldin í Úkraínu.

Þrælahald, við þurft og pínu.

Þjóðarmorð í Palestínu.

 

Starað. Tekin staða gegnt og steyttir hnúar.

Hvergi skilningsbilið brúar

barnamorð, í nafni trúar.

 

Skinhelgin er skelfileg í skertum heimi.

Sem sig á asnaeyrum teymi

yfirvöld, og siðum gleymi.

 

Er þá bara ekkert fyrir oss til ráða?

Horfa upp á aðra smáða?

Undan líta? Hunsa þjáða?

 

Stórt er spurt! En stöndum upp, og staðföst munum:

Þessu líku aldrei unum!

Hið eina svar við spurningunum.

 

Heimsins lýður hamingju og heilsu njóti.

Mitt nýársheit: Að mæla móti

meinsemdum, þó skammir hljóti.

 

Jólakveðja 2023

Þó láti glatt, um greiðan veg í skjól,

þín gengin spor

er ferðalagið engum aðeins sól

og eilíft vor

en mörgum tamt að tefja lítið við,

að týna sér í fjöldans raddaklið.

 

Er unum sæl við stundarglys og glaum

við gleymum því

að ljósi, sem þarf að eins lágan straum,

ei lifir í;

því heimsins gæðum gjarnan rangt er skipt

svo gleði, von og lífi fólk er svipt.

 

Ég finn í hjarta sorg og sinnuskort,

já, sáran sting,

þó gæfan hafi margan óðinn ort

mig allt um kring.

Er borin von að trúin flytji fjöll,

að flærð sé eytt, í kærleik lifum öll?

 
(Lag: Lýs, milda ljós: Charles Henry Purday / Matthías Jochumsson)